Hva er det med Øystein Hauge og David Lynch?
Øystein Hauge og Endre Ruset i samtale på Fuzzy. Foto: Samuel Pettersson.
Laurdag 1. februar hadde Øystein Hauge i regi av Bjørnsonfestivalen boklansering på Fuzzy platebar. Saman med ein svært reflektert og stødig Endre Ruset snakka dei om den nye boka: “Passasjernotat”. Fuzzy var praktisk talt full denne laurdagsettermiddagen, og det blei travelt for bokaktuelle Hauge, men han hadde likevel tid til å snakke med oss.
1. Passasjernotat er andre del av ein duologi saman med Resten av kvelden. Kva bind desse to bøkene saman, og kva skil dei.
I og med at vi snakker om heilt frittståande kortdikt og det jo heller ikkje finst noko felles narrativ eller tema i dei to bøkene, har eg vel sannsynlegvis berre villa pynte meg med noen påfuglfjør, når eg bruker omgrepet duologi. Men når det likevel kan forsvarast, har det å gjere med den identiske typografien, fontane, papirkvaliteten, lesebandet og så vidare. Og ikkje minst det visulle språket; altså korleis tekstane vert presenterte på sida.
Den konseptuelle forbindelsen mellom dei to bøkene er sterk. Og mi snart hundre år gamle utdanning frå det som i dag heiter Markedshøgskolen har spelt ei rolle her. Eg har gjort det meste av designarbeidet sjøl. Frå å bestemme fontar til kva slags mønster trådane i lesebandet er fletta i. Gramvekta i papiret. Bestrykningen. Men likevel behalde miljømerkinga. Eg er ein nærd på slikt og synest det er litt trist at en tjukk roman som før vog ein liten kilo no veg 300 gram. Og med papir som om femti år kan stå i fare for å ha smuldra heilt opp.
2. Dikta dine har funne vegen til mange ulike offentlege rom, frå bussar og ferjer til sosiale medium og lydinstallasjonar. Korleis påverkar det måten du skriv på?
Eg lar meg ikkje påverke av om diktet er meint for boksidene, plakatar, diktkort eller ein bibliotekvegg. Men det finst unntak. Det finst korte dikt eg har skrive til heilt konkrete prosjekt som t.d. noen formatmessig store dikta under bruene langs Nidelva i Trondheim. Og også når eg har levert dikt til Poesiparken i Larvik, til ferdige steinflater og slikt. Pluss no til to nye emaljerte krus som skal ut til hausten. Då kan det hende eg under skrivinga gjer med mine tankar om kor og til kven. Men elles skriv eg jo ikkje med tanke på lesaren i det heile tatt. Eg berre skriv. Noko eg vonar eg har til felles med dei fleste andre forfattarar og poetar.
Deler av det lokale forfatter A-laget var hjertelig tilstede på Fuzzy sist lørdag. Fra venstre Arne Ruset, Øystein Hauge, Knut Ødegård, Kjell Erik Strømskag og Endre Ruset. Foto: Samuel Pettersson.
3. I boka får vi servert «eit litterært lysbilete etter det andre». Korleis jobbar du fram desse bilda – kjem dei som enkle glimt, eller ligg det mykje arbeid bak kvart dikt?
Eg starter den første skriveøkta mi tidleg. I god tid før sju i alle fall. To-tre timar med alfabetet. Så tur med hunden. Og kanskje det blir litt lesing etterpå. Men dagen begynner jo ofte med å stryke ting frå dagen før. Så, ja. Det ligg mykje arbeid bak kvart dikt. Og kjem noko til meg i små korte glimt, vil jo dette berre vere som råstoff til noko meir presist. Eg er ein slow writer. Eg er ein som aldri ville ha blitt tilsett i forfattarkollektivet som skreiv Hardybøkene. Der gjekk det som kjend i hundre døgnet rundt.
Men så må det jo også bli ei ettermiddagsøkt skal det bli noe skikk på ting. Kanskje den viktigaste delen av skrivelivet mitt og heilt sikkert også andres; Å evne stryke ting.
Og så forsøker eg etter beste evne å leve etter filmregissøren David Lynch sin devise: "For éin god skrivetime treng eg fem timar og der fire av desse timane godt kan vere å sitte uverksam". Sitatet har eg hengande over pulten ute i skrivebua mi, saman med fire-fem andre slike nyttige påminninger om korleis nærme seg eigen skjønnlitterær tekst.
4. Minimalisme ser ut til å vere eit kjenneteikn i skrivinga di. Kva er det ved det korte og konsise formatet som tiltalar deg?
Eg har gjennom heile mitt vaksne liv vore opptatt av austleg poesi. Eg har vore i Japan og over ein kortare periode studert ulike japanske diktformer. I Tokyo hadde eg også ei veke med undervisning i "Haiku på nordisk" ved eit universitet der. Som eg den gongen samanlikna med at ein frå Tokyo skulle komme til Ullensvang for å lære folk spele hardingfele. Eller "Hardanger fiddle - the japanese way" ville vel det blitt då.
I eit komprimert tekstlig format tvinger du deg som forfatter til ikkje å overforklare. Snarare å være konkret. Lars Saabye sa det ein gong slik: "Det er viktigere å vite om en voksen mann at har har en lidenskap for modelljernbaner enn at han har et kristent livsyn og går i kirken hver søndag". Folk vil ha det konkrete, det faktiske, det nære. Og gjerne at det er kort og konsist skrive fram.
5. Passasjernotat er ei omfattande diktsamling, men tekstane held seg lågmælte og nære. Korleis balanserer du det å skrive mykje på minst mogleg plass?
Epigrammet til den siste boka mi kjem frå Corman McCarthys bok "Passenger". Altså det lille sitatet fremst i boka. Det lyder slik: "History is a collection of paper. A few fading recollections. After a while what is not written never happened".
Eg vart veldig fascinert av denne formuleringa. Med ein gyldighet i forhold til i alle fall noen av dei små og ubetydelige hendingene våre i livet. Som det også er mange av i boka mi. Men så forsøker ein jo etter beste evne å skrive fram litteratur av desse ubetydelige hendingene. Skrive fram eit omdreiningspunkt. Eit nav. På minst mogeleg plass, om du vil. La det ubetydelige møte noko som bryt. I "Resten av kvelden" som kom i 2023 jobba eg litt på same måten.
Og så elsker eg ordet 'notat' som er ein merkelapp du meir enn gjerne må bruke om tekstane i begge bøkene. Notatet som noe som ikkje er meint for andre å lese. Noe foreløpig. Noe som fanger berre ein del av røynda. Ein gitt augneblink. Ein brøkdel av noko større.
Filosofen Wittgenstein seier om notatet at det er 'Et forsøksvis uttrykk. Noe iferd med å bli sagt'. Ei tilnærming til den ultrakorte teksten eg har stor sans for.
Passasjernotat kjem ut på Forlaget Metope og er på 320 sider.
